Rejestracja na zabytek, czyli z żółtymi pod górkę
W obliczu zmian w prawie, dotyczących m.in. stref czystego transportu, tablice rejestracyjne na zabytek stały się bardziej pożądanym towarem. Na drodze do ich uzyskania pojawia się zatem więcej przeszkód. Znaj swoje prawa: oto, co potrzebujesz wiedzieć, by zarejestrować auto w wybrany przez Ciebie sposób.
Rafał Sękalski, Wioletta Rolewska
Aż 41,3 proc. spośród wszystkich zarejestrowanych w Polsce aut ma 20 lat i więcej.
Źródło: Eurostat
Czytelnicy skarżą się nam, że niektóre stacje kontroli pojazdów niechętnie przeprowadzają badania techniczne takich aut, a część wydziałów komunikacji utrudnia ten proces, patrząc na niego jak na chęć wykorzystania luk prawnych. Wszystko dlatego, że posiadanie żółtych tablic zaczyna się (nadal potencjalnie, trzeba zauważyć) wiązać z wymiernymi korzyściami. Do tej pory były to niższe stawki ubezpieczeniowe i brak konieczności przeprowadzania badań technicznych, teraz jednak wiele wskazuje na to, że dołączy do tej listy swoboda w poruszaniu się po powstających strefach czystego transportu.
Żeby zarejestrować auto jako zabytek, trzeba przejść odpowiednią i kosztowną procedurę. Nie każdy chętny uzyska miano zabytku, tym bardziej że w ostatnich latach wojewódzcy konserwatorzy zaostrzyli wymagania, które musi spełniać dany pojazd, aby mógł uzyskać niezbędny wpis do ewidencji. Same definicje auta zabytkowego, historycznego czy należącego do kolekcji lub zbiorów muzealiów znajdują się w kilku ustawach i bywają różnie interpretowane, co widać już choćby po stosowaniu rozmaitych określeń . Do tego dochodzą wyjątki i regionalne interpretacje… Niewytłumaczalny jest fakt, że regulacje te nie są ujednolicone w skali całego kraju. Nim się tego doczekamy (prace ponoć trwają), właściciele klasyków muszą bazować na obowiązujących przepisach.
Rejestracja na Żółte – Kiedy zabytek
Aby myśleć w ogóle o rejestracji auta na żółte tablice, musi ono spełniać następujące podstawowe wymogi dla pojazdu zabytkowego, zgodne z ustawą "Prawo o ruchu drogowym". Są to:
■ wiek minimum 30 lat, ■ jego produkcja zakończyła się co najmniej 15 lat temu, ■ ma minimum 75 proc. oryginalnych części, ■ zostało wpisane do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków lub jest wpisane do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami.
Uwaga! Te wymogi uwzględniają konserwatorzy zabytków w województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, podkarpackim, pomorskim, świętokrzyskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim. W małopolskim, mazowieckim, śląskim i warmińsko-mazurskim auto musi mieć skończone 35 lat i być nieprodukowane od co najmniej 20 lat. W lubuskim natomiast i od marca także w opolskim wymagania zaostrzono do odpowiednio 40 i 20 lat, a w podlaskim do 50 i 20 lat! Warto to wziąć pod uwagę w procesie rejestracji – decyzję o wpisie do ewidencji zabytków wydaje konserwator w województwie, w którym auto jest przechowywane/garażowane, co w pewnych sytuacjach pozwala łatwiej spełnić wymogi, zwłaszcza te dotyczące minimalnego wieku pojazdu. W określonych przypadkach konserwator może też uwzględnić młodsze auta, ale muszą one mieć np. cechy modelu unikatowego lub o dużym znaczeniu dla historii motoryzacji albo być powiązane z ważnymi wydarzeniami historycznymi, z osobami powszechnie uznanymi za wyjątkowo ważne lub osiągnięciami sportowymi. Wyłączenie to dotyczy również pojazdów kolekcjonerskich, należących do kolekcji, a także do zbiorów muzealiów. W ostatnim przypadku należy jednak pamiętać, że dana placówka musi być właścicielem tego konkretnego pojazdu.
Spełnienie tych warunków nie oznacza jednak automatycznego wpisania na listę ewidencji zabytków, a szczegółowe kryteria można znaleźć na stronach internetowych właściwych urzędów wojewódzkich.
Rejestracja na żółte – Procedura rejestracji
Zanim wystąpicie z wnioskiem do konserwatora, należy zebrać odpowiednie dokumenty i zaświadczenia. Pierwsze kroki to wykonanie dokumentacji zdjęciowej auta oraz zdobycie oceny technicznej (koszt ok. 300–600 zł) certyfikowanego rzeczoznawcy, który przygotuje dwie lub trzy karty ewidencyjne, tzw. białe karty. Można wykonać je samemu, ale wówczas i tak będzie konieczna ocena techniczna rzeczoznawcy (koszt 500–1500 zł), którą trzeba przedstawić konserwatorowi. Po uzyskaniu dokumentów od rzeczoznawcy należy złożyć odpowiedni wniosek u wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jeśli zostanie on rozpatrzony pozytywnie, auto trafia do ewidencji zabytków i z taką decyzją konserwatora należy w okręgowej stacji kontroli pojazdów wykonać rozszerzone badanie techniczne. Do jego przeprowadzenia konieczne są jeszcze "wniosek o przeprowadzenie badania zgodności pojazdu zabytkowego z warunkami technicznymi" oraz cztery zdjęcia pojazdu, pokazujące każdą jego stronę. Koszt badania pojazdów zabytkowych wynosi 305 zł w przypadku aut osobowych, natomiast dla motocykli i skuterów – 183 zł, a dla samochodów ciężarowych – 427 zł. W przypadku aut do użytku osobistego takie badanie ważne jest bezterminowo, a dla wykorzystywanych w celach zarobkowych należy je powtarzać co roku. Zresztą stosowne oświadczenie w tej kwestii trzeba złożyć w wydziale komunikacji podczas rejestracji auta. W urzędzie z kompletem dokumentów i potwierdzeniem ubezpieczenia OC składamy wniosek o rejestrację i wydanie żółtych tablic (koszt: 180 zł).
rejestracja na żółte – to nie tylko zalety
Warto pamiętać jeszcze o pewnych ograniczeniach i obowiązkach, z którymi wiąże się posiadanie auta z żółtymi tablicami. Mowa tu m.in. o konieczności uzyskania zgody konserwatora zabytków na konserwację/renowację pojazdu, a w przypadku modeli starszych niż 50 lat i wartych więcej niż 32 000 zł – pozwolenia na wyjazd za granicę. Właściciele takich samochodów muszą również koniecznie uzyskać zgodę konserwatora, jeśli będą chcieli sprzedać auto poza granicami Polski.
W Polsce na koniec lutego 2024 roku zarejestrowanych było 77,7 tys. pojazdów zabytkowych, w tym 42 tys. aut osobowych. Rok temu było ich odpowiednio 56,3 tys. oraz 34,3 tys. sztuk. Źródło: CEPiK
rejestracja na żółte – SŁOWNICZEK
■ Pojazd zabytkowy – pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami. Podstawa prawna: art. 2, ust. 39 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. "Prawo o ruchu drogowym" (DzU z 2023 r., poz. 1047, ze zm.). ■ Pojazd historyczny – pojazd mechaniczny […] będący pojazdem zabytkowym w rozumieniu przepisów ustawy "Prawo o ruchu drogowym" lub pojazdem mającym co najmniej 40 lat. Podstawa prawna: art. 2, ust. 1, pkt 11, lit. a), lit. b) Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: DzU z 2023 r., poz. 2500). ■ Kolekcje i przedmioty kolekcjonerskie – pozycja ta obejmuje pojazdy mechaniczne w oryginalnym stanie, bez znacznych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego, silnika itp., co najmniej 30-letnie, oraz modelu lub typu, który nie jest już produkowany. Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej [kryteria noty wyjaśniające do kodu CN 9705 00 00 – DzUUE 2011.137.1; noty wyjaśniające do nomenklatury scalonej taryfowej (2011/c 137/01) – DzUUE C z dnia 6 maja 2011 r.]. ■ Kolekcję stanowi zbiór co najmniej trzech pojazdów w wieku 30 lat i starszych, nieprodukowanych od 15 lat (w modelu), gromadzonych według jasno określonych zasad. ■ Kolekcję można powiększyć o pojazd unikatowy, mający mniej niż 30 lat i spełniający następujące kryteria: a) musi być zgodny z charakterystyką stworzonej kolekcji, b) model tego pojazdu nie jest produkowany od 15 lat, c) ma minimum 75% zachowanych części oryginalnych (w tym główne podzespoły), d) wartość kolekcjonerska pojazdu musi być potwierdzona przez rzeczoznawcę techniki motoryzacyjnej, e) pojazd musi spełniać kryteria i cechy pojazdu zabytkowego wymienione wyżej.
Pierwotna wersja tego artykułu ukazała się w "Classicauto" nr 210/2024
