Począwszy od 1 lipca, w określonej części Warszawy (mapa powyżej) obowiązuje zakaz wjazdu samochodów niespełniających normy Euro 2 dla silników benzynowych i Euro 4 dla wysokoprężnych, co w praktyce oznacza modele starsze niż 27 lat w przypadku pierwszej z tych grup i niż 19 lat w drugiej. Według szacunków władz to obecnie zaledwie ok. 3% pojazdów w Warszawie, ale w kolejnych latach pętla będzie się zaciskać wokół coraz młodszych aut. Zgodnie z planem w 2032 r. do centrum stolicy nie wjadą już pojazdy benzynowe starsze niż 17-letnie i diesle starsze niż 11-letnie (przy średniej wieku samochodów osobowych w Polsce wynoszącej ok. 14 lat).

Od tych zasad naturalnie są pewne wyjątki. Przez pierwsze 3,5 roku, do końca 2027 r., z zakazu będą zwolnieni właściciele samochodów niespełniających wymogów mieszkający w stolicy i rozliczający w niej podatki, a bezterminowo także seniorzy, którzy ukończyli 70 lat, i osoby z niepełnosprawnością. A co z właścicielami pojazdów historycznych i zabytkowych? Tu również można liczyć na uniknięcie zakazu, ale potrzebne będą…

Właściciele aut kwalifikujących się do zwolnienia z ograniczeń w poruszaniu się po SCT, przed wjazdem do niej muszą wystąpić o zgodę, której przyznanie potwierdzi przyklejona na przedniej szybie nalepka informująca o roczniku produkcji i typie paliwa, którym jest ów pojazd zasilany. O nalepkę można wystąpić w siedzibie Zespołu ds. Kart i Abonamentów w Wydziale Parkowania Zarządu Dróg Miejskich lub na stronie sprawdzsct.zdm.waw.pl bądź w specjalnie uruchomionym w tym celu punkcie stacjonarnym znajdującym się przy ul. Chmielnej 124 (wejście od ul. Żelaznej). Na podanej stronie internetowej da się również zweryfikować, czy dane auto w ogóle potrzebuje nalepki. Uwaga: zgodnie z oficjalną informacją ZDM "wraz z wnioskiem wymagane będzie złożenie dokumentów adekwatnych dla danego wyjątku szczegółowo opisanych w uchwale (np. dowodu rejestracyjnego samochodu czy zaświadczenia wydanego przez urząd skarbowy, potwierdzającego złożenie zeznania podatkowego w Warszawie w minionym roku), oraz wniesienie opłaty w wysokości 5 zł". Status pojazdów historycznych i zabytkowych potwierdzony ma być "opinią rzeczoznawcy znajdującego się na liście rzeczoznawców samochodowych prowadzonej przez ministra właściwego ds. transportu zgodnie z art. 79a ust. 6 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym". Należy ją złożyć wraz z wnioskiem lub przesłać kopię drogą elektroniczną. Urząd ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku, ale z reguły trwa to znacznie krócej. Pozytywna decyzja jest równoznaczna z uzyskaniem prawa wjazdu na obszar warszawskiej SCT i z wpisaniem auta do bazy pojazdów uprawnionych do poruszania się w strefie. Jest to o tyle istotne, że na fizyczną nalepkę trzeba zaczekać nawet do 60 dni, jej brak natomiast nie wyklucza w takiej sytuacji możliwości wjazdu do centrum miasta. Nalepki potrzebować będą również pojazdy pochodzące spoza UE, które nie mają przypisanej im europejskiej normy emisyjnej.

Nad przestrzeganiem zakazu wjazdu do SCT nieuprawnionych pojazdów będą czuwać policja, straż miejska i cały system kamer monitorujących tablice rejestracyjne aut poruszających się po strefie. Brak zastosowania się do wymogów SCT ma być traktowany jak wykroczenie drogowe, sankcjonowane mandatem w wysokości 500 zł. Nie grozi natomiast kara za brak nalepki na szybie, ale tylko w sytuacji, gdy auto, którego dotyczy wyjątek, zostało wcześniej zarejestrowane w bazie pojazdów uprawnionych. Nowe regulacje wjazdu i tranzytu przez SCT w Warszawie dotyczą nie tylko mieszkańców, lecz także wszystkich użytkowników samochodów bez wyjątków… poza jednym, który można traktować jako wyjście w sytuacji awaryjnej: każde auto niespełniające wymogów strefy będzie mogło wjechać do niej cztery razy w ciągu roku kalendarzowego bez narażenia się na mandat. Na ile skuteczne będzie egzekwowanie tych przepisów i na ile też – przynajmniej w pierwszych miesiącach – rola stróżów prawa ograniczy się do edukacji wjeżdżających do miasta, będziemy w stanie ocenić w nadchodzących tygodniach.

Podsumowując: nowe regulacje wjazdu i tranzytu przez SCT w Warszawie obejmą nie tylko mieszkańców, lecz także wszystkich użytkowników aut, w tym również turystów i osoby przyjeżdżające do miasta sporadycznie.

Od lipca także w Krakowie miała działać strefa czystego transportu, do której nie mogłyby wjeżdżać auta benzynowe wyprodukowane przed 1992 r. (norma Euro 1) i diesle sprzed 1996 r. (Euro 2), a od 2026 r. – benzyniaki nie starsze niż 26-letnie (Euro 3) i 16-letnie diesle (Euro 5). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie z powodu błędów merytorycznych unieważnił jednak uchwałę rady miasta i wprowadzenie SCT zostało przesunięte… W międzyczasie do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęły dwie skargi kasacyjne, z których jedna do czasu rozpatrzenia odwołania blokuje uprawomocnienie się wyroku WSA, a to z kolei oznacza, że uchwała jest ważna (przynajmniej była do momentu wysłania tego wydania CA do drukarni) i strefa powinna zacząć działać od 1 lipca. Krakowski magistrat wydaje się pogodzony z przegraną, bo już zobowiązał się do przygotowania nowej uchwały na podstawie konsultacji społecznych, które mają ruszyć latem. W tym samym czasie ma również wystartować kampania edukacyjno-informacyjna. Na razie jednak żadnej konkretnej daty ustanowienia nowej strefy nie podano.